Merhaba. Yazının tamamını okuduğumda şunu gördüm ki, yanlış bilgiler orada da var ve bu yanlışlar bir sonraki nesil tarafından, giderek doğru gibi algılanacaktır. Tarih yazmak, öyle kulaktan dolgu yapılabilecek bir iş değildir, araştırma, öğrendiklerini birkaç yerden doğrulama gerektirir. Nurhan Tekerek de yazdığı kitapta yanlış bilgiler vermiştir, ondan alıntı yapatığını söyleyen Mahmut Hazım Kısakürek de.
Bir kez daha tekrar edip tarihe not düşmek istiyorum ki, yazılan kitap ve ona dayanak yapılarak yazılanların çoğu bölümünde yanlışlar yapılmıştır ve ne yazık ki bundan böyle, geleceğe doğru gibi aktarılacaktır.

YAZININ TAM METNİ BUDUR!
53 yıldır süregelen bir gelenektir artık Adana Belediye şehir tiyatrosu. (Şimdiki adı Adana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu.)
Aynı Salonda, sürekli olmasa da elden ele süregelen bir gelenek.
İlk açılışı sancılı olmuş; daha sonra birkaç kez daha aynı sancıyı yaşamış, ama artık Adananın olmazsa olmazıdır Adana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu.
İlk kez Cevat Fehmi Başkut’un “Harput’ta Bir Amerikalı” oyunu ile ama yerleşik kadrosuyla açmış perdelerini 1958 yılının 15 Ekim tarihinde Adana Belediye Şehir tiyatrosu.
Aynı sezonda İkisi çocuk oyunu tam on oyun oynamış bu yerleşik ilk kadro.
Harput’ta Bir Amerikalı(Cevat Fehmi Başkut), Cinayet Var(Fredrick Knott), Ters Yüz(Galip Gürcan), Hürrem Sultan(Orhan Asena), Adını Çocuklar Koysun(Mümtaz Z.Taşkın), Çemberler(Çetin Altan), Onikinci Gece(W.Shakspeare), Lilliom(Franz Molnar), Karagöz Amca(Ekmel Hürol), Ceza Kanunu(İ.A.Nuri Sekizinci)
İlk kadroya gelince: Nevin Seval, Cahit Irgat, Salih Tozan, Bilge Zobu, Suat Taner, Argun Çıdamlı, Gülşen Çıdamlı, İlkay saran, Baykal saran, Nurdan Tezsezen (Gedikoğlu), Nurettin Yerdelen, Selahattin Dursun, Şakir Bozdağ, Ertekin Atakan, Celal Çınar, Suzan Uztan, Merih Dinçsoy, Zeki Geçmen, Salih Sarıkaya, Ziya Akelli, Macit Flordun, Faal Evgin, Şeref Gürsoy, şükrü Üstün. Vedii Cezayirli de Tiyatro müdürü ve genel sanat yönetmeni.
Daha ilk Oyunda(Harput’ta Bir Amerikalı)ş oyunun hemen ilk günlerinde Salih Tozan İstanbul’da daha iyi iş olanakları olduğu gerekçesiyle tiyatroyu terk edip gitmiş. Hem de kimseye haber bile vermeden.
Oyunun üçüncü günü de Nevin Seval Sahnede, oyunun sonunda tam selam sırasında geçirdiği kalp krizinden sonra kaldırıldığı hastanede vefat etmiş. Daha sonra Cahit Irgat, Argun ve Gülşen Çıdamlı terk etmiş Adanayı.
Daha sonra Adanalı Amatör oyunculardan da bir çocuk tiyatrosu kadrosu oluşturulmuş. Bu Kadro da ki isimlere gelince; Ahmet Or, Şükrü Üstün, Anibal Akdamar, Nurer Uğurlu, Erdinç Türkart, Eltaf Akbolat, Sibel Öztunç, Necmiye Özdil, Nusret Töre, Yılmaz Dayanır, Tuncer Uçarol, Nihal Tuna Özcan, Celal Çınar, Erol İşisağ, Rıfat Vezir, ,Gülşen Okçu, Abdullah Avıalan, Remzi Karyağdı, Kadir Çapan, Rukiye Türkay gibi isimlerden oluşmuştu. Daha Sonra da Zeki Göker, Bünyamin Satanoğlu, Ahmet Üstün, Nihat Ziyalan, Atilla Sezici, Ercan Kont, Ali Özgentürk, Orunbay Turumtay gibi isimler de eklendi Adanalı oyuncular kadrosuna.
1965 yılına kadar da bir yığın oyuncu Gelmiş gitmiş Adana Belediye Şehir Tiyatrosu Kadrosuna.
Sonuç Olarak ta 1965 yılında kapanmış.
Daha sonra Oluşturulması düşünülen Bölge Tiyatroları için bir araştırma yapmak üzere Muhsin Ertuğrul tarafından görevlendirilen Tunç Yalman Adana da karşılaştığı Amatör veya Profesyonel tiyatro Enflasyonu karşısında şaşırır. En az 15 tane topluluk vardı Adana da. Tek salon paylaşımından doğan meydan savaşları vardır Adana da.
Bu kez bu toplulukları bir araya getirip yerel bir Şehir Tiyatrosu kadrosu oluşturmak üzere Gündüz Aykut görevlendirilir. Gündüz Aykut’un öncülüğünde yapılan bir yığın tartışmalı toplantılardan sonra, O günün Belediye Başkanı Ege Bağatur’un oluru ile ama gişe geliri ve belediyenin teknik katkısıyla sürdürülecek Adana Belediyesi Ziyapaşa Şehir Tiyatrosu 1 Kasım 1974 de kuruldu.
İlk Oyun Pir Sultan Abdal(Erol Toy).Yönetmeni Bünyamin Satanoğlu. Kadrosu ise; Haydar Aslan, Nuri Özaydın, Mahmut Kent, Nermin Çaplı, Ceylan Çaplı, Fatma Orhon, Osman Balcılar, Âşık Zülfikar, Zeki Karayaylalı, Bülent Kaya, Seyfi Özelgök, İsmail Ökke, Faruk Yasa, Adil Turan, Nevzat bıldırcın, Mehmet Kuşvuran, Oya Seven, Salih Kurtoğlu, Hüseyin Öner, Ali Boran, Necmi Orun, Öznur Özkan, Ali Özsöyler, Cemil Bayrı, Hande Hız, Ali Özsöyler, Halit Karaoğlu, Haluk Tandoğan, Nurdan Köylüoğlu, Oktay Ozan, Süleyman Şahin, Yahya Gülek, Cabbar Özkan’dan oluşuyordu. Daha sonra Kadroya Katılan Cengiz Sezici, Alinur Uğurpakkan, Ercan Kont, Perihan Doygun, Bilal inci, Şahin Karabilgin, Mustafa Yıkar, gibi isimlere açılan kurslarla yeni yüzler de bu kadroya katıldı.
Bu Çalışma da bir müddet sonra sekteye uğrar.
1976-77 sezonunda bir müddet Halk Tiyatrosu, Belediye şehir Tiyatrosu gibi sürdürmeye çalışır bu geleneği. Ama Onun Ömrü de ancak bir sezon sürer.
1980 Darbesi sonrası Atama ile Belediye Başkanı Olan Kurmay Albay Nuri Korkmaz, darbe öncesi Belediye Şehir Tiyatrosunu kurmak üzere görevlendirilen Ercan Kont’un Genel sanat yönetmenliğinde içişleri bakanlığından onaylı Gerçek Tiyatro oyuncusu kadrosuyla Bir Kez daha kuruldu Adana Belediyesi Şehir Tiyatrosu.
İlk Oyun Azizi Nesin’in Olaylar, Alaylar ikinci oyun Oktay arayıcının yazdığı Seferi Ramazan Beyin Nafile Dünyası.
Tiyatronun kadrosu şöyle oluştu; Ercan Kont, Alinur Uğurpakkan, Ahmet Ündağ, Cengiz Sezici, Perihan Doygun, Mahmut Hazım Kısakürek, Kenan Türkart, Erdal Cindoruk, Seyfi Özelgök, Mehmet Kulaç, Elmas Erdoğdu, Döndü Akbatı, Akif Özdemir, Hüseyin Akşen, Mehmet Arpalıgil, Ayten Tökin, Hüseyin Akkaya, Nalân Uğurpakkan, Yüksel Arıcı, Bünyamin Satanoğlu, Nurhan Tekerek, Ender Yiğitel, Zeki Göker.
Daha Sonra açılan Kursları tamamlayan İsmail Timuçin, Mehmet Arpalıgil, Muhittin Yeşilova, Doğan Ali Yiğit, Murat Yaraş, Muzaffer Kara, Şinasi Şıraman, Hülya Alyeşil, Osman N. Ercan, Recai Çırak ta kadroya katıldı. Zeki Göker, Ender Yiğitel ve Hüseyin Akkaya daha sonraları Genel sanat yönetmeni olarak ta görev yaptılar bu oluşumda.
Ama ne yazık ki 1984 yılına kadar sürdü bu Belediye Şehir Tiyatrosu macerası da. 1980-1984 yılları arasında askeri dönemde kurumsallaşan şehir tiyatrosu maalesef 1984yılında Aytaç DURAK’IN Belediye Başkanlığı döneminde Şehir tiyatrosu kapatıldı. Tiyatro sanatçılarının bir bölümü İstanbul’a Ankara’ya Tiyatro sanatını devam ettirmeye gidiyor. Adana’dan gidemeyecek durumda olan tiyatro sanatçılarının bir kısmı belediyenin başka birimlerinde görev yapmak durumunda kalıyorlar. 1985-1986 sezonunda Adana Belediyesi Kültür Ve Sosyal işler Müdürlüğü bünyesinde belediye konservatuarı kuruldu. Önce Halk Müziği, sanat müziği, halk oyunları bölümleri, 1 yıl sonra da tiyatro bölümü kuruldu. Adana devlet tiyatrolarından dokuz tiyatro sanatçısı eğitmen tam bir konservatuar eğitimi uygulamak üzere belediye konservatuarında sözleşmeli eğitmen olarak göreve başladılar. Bu Şehir tiyatrosuz dönemde Adana’da soylu bir geçmişi olan Tiyatro sanatının Donkişot oyuncuları kendi imkânlarıyla tiyatro yapmaya devam ettiler. Adananın mutlaka bir şehir tiyatrosu olmalı düşüncesi Sadece bu sanatı uygulayanların değil Başkanın Danışmanı Suat Hayri Akarçay’ın da hasleti olmalı ki; İsmail Timuçin ve beraberinde 27 Mart nedeni ile salonda çocuk oyunu oynayan oyuncuları da yanına alıp başkanın yanına çıkarak başkanın onların isteklerini dinlemesini sağladı.
Bu Arada aynı gün yeni kurulan Adana Tiyatro Derneği ve Adana sanat konseyinin desteği ile 27 Mart dünya Tiyatro gününde Mahmut Hazım Kısakürek’in Rejisini Yaptığı Karagöz-Hacivat Perdeden Sahneye Kanlı Nigar oyunu protokole sahnelendi.
Bu gösteriden sonra Dönemin belediye Başkanı Aytaç durak Koza A.Ş. nin genel müdürü Fevzi Acevit’e -Şu şehir Tiyatrosunu kurun artık, diye talimat verdi. Fevzi Acevit’te İsmail Timuçin, Hüseyin Akşen ve Mahmut Hazım Kısakürek’i tiyatronun kurulması için görevlendirdi.
2001 in Mayıs ayında da Adana Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu kuruldu.
İlk Oyun Turgut Özakman’ın “Resimli Osmanlı Tarihi”
Yönetmen: Taner Barlas(İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu)
Kadro: Hüseyin Akşen, Mahmut Hazım Kısakürek, Feride Özdemir, İsmail Timuçin, Akif Özdemir, Akil Yıldırım, Cengiz Altındağ, Duygu Akşen, Önder Keskin, Önder Özcan, Murat Aslan, İlter Şen, Özgür Bakay, Serap Oktay, Sibel Yıldız, Sibel Gökesmer, Yaşar Büker
Daha sonra Oynanan oyunlar: Düğün Ya Da Davul (Haşmet zeybek),Yeşil Papağan Limitet(Mehmet Baydur), Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım(Haldun Taner),Töre(Turgut Özakman),Kanlı Nigar(Sadık Şendil ),Sevgili Doktor(Anton Çehov),Rumuz Goncagül(Oktay Arayıcı)Bit Yeniği(Georges Feydeau), Ödenmeyecek(Dario Fo) ve Son olarak Misafir(Bilgesu Erenus).
Bu oyunların Yönetmenleri ise Şakir Gürzumar, Mustafa kurt, Galip Erdal, Mahmut hazım Kısakürek, Coşkun Irmak, Ali Hürol, Arif Akkaya’dır. Şakir Gürzumar, Mustafa Kurt ve Taner Barlas, birden fazla oyun yönetmişlerdir.
Bu sezon Oynanan Oyun Misafir 1960'lı yıllarda daha iyi yaşamak amacıyla Türkiye'den Almanya'ya işçi akını konusu, önce "misafir" olarak çağırılan insanların daha sonra deformasyona yol açması ve uyumsuzluk gibi nedenlerle kovulması, aidiyet duygusu gibi örgülerle, yurtsuz kalmanın hikâyesinin vurgulandığı, evrensel ekonomik temelleri dile getiren bir oyundur.
Oyunun Yazarı: Bilgesu Erenus, Rejisör: Mustafa Kurt, Işık tasarımı: Zeynel Işık, Oyuncular: Musa Tezer: M.Akif Özdemir, Yiğitbaşı: Mahmut Hazım Kısakürek, Yaren Ali: Akil Yıldırım, Yaren Osman: Cengiz Altındağ, Yaren Hüseyin: Semih Yeşil, Yaren Bahri: Önder Özcan, Çavuş: İlter Şen Saz: Nurettin Sungurtekin, Reji. Ast. :Gözde Giray, Işık: Cahit Kuşdemir, Kondüvit: Serkan Özyumuşak, Dekor: Tayfun Çebi, Kostüm: Funda Çebi
Sezonu bu oyun ile kapatan Belediye Şehir Tiyatrosu, yeni sezon hazırlıklarına da daha şimdiden başladı.
Not:Tarihçe bilgileri için Nurhan Tekerek'in "Cumhuriyet döneminde Adana'da Batı Tarzı Tiyatro" isimli
kitabından yararlanılmıştır.

Mahmut Hazım Kısakürek/mart-2011 ADANA

Bu yazıda ki bazı bilgiler Nurhan Tekerek'in Kitabından alınmadır.Yararlanmam için verdiği izinden dolayı teşekkür ederim.Yazımda bazı eksiklikler var.Bu yazı yayınlanmadan önce Dergi editörleri tarafından bazı bölümler yazının uzun olduğu gerekçesi ile iradem dışında çıkarılmış. Bu yüzden bu dönemle ilgili eksiklikler var. Hatta yazı dip notu olarak teşekkür bile yazmıştım.

Merhaba.
İzninizle bu yazıyı, tiyatro adına da bir şeyler yazmış olmanın masum bir isteği olarak algılıyorum. Sayın Nurhan Tekerek, daha geniş anlatımlarla bu konuda bir kitap yazmıştı, çoğu hayatta olan insanlarla görüşerek daha sağlıklı bilgilere ulaşabilecekken bir kaç kişi ile görüşüp, kulaktan dolma duyumlara yer verdiği için gayretleri yeterli bir kitap çıkartamamıştı. Ama, hiç yoktan iyi midir? Bilemem... Yazıda da anlatılan "Harputta bir Amerikalı" oyununu, sözü edilen kadrodan izlemiş birisi olarak şunu belirtmek isterim ki, eksik bilgiler, kulaktan duyumlar geleceğe yanlış bilgiler aktaracaktır. Umarım bu yazıyı, konunun içerisindeki bir arkadaşımız kaleme almamıştır, o zaman tarafsız da olamayacağı kesindir.
Barış ve esenlik dileklerimle.
Alinur Uğurpakkan