Adana'da da spor dallarından en yaygını tüm dünyada  olduğu gibi futboldur. Adana’nın futbol tarihi Türkiye futbol tarihinin de çok gerisinde değildir. Adana da ilk futbol takımları 1920’lerde kurulduğu zannedilen Türkocağı ve Gençlerbirliği’dir. Bu iki takım 1928 yılında birleşerek İdman Yurdu adını alırlar. 1928’de Beden Terbiyesi Bölge Müdürü Rıza Salih Saray’ın önderliğinde Seyhanspor, üç yıl sonrada Torosspor futbol sahalarına merhaba der. Böylece 1931’de Çukurova ligi kurulur. Çukurova ligine 1939 yılında Milli Mensucat, 1940 yılında Sümerspor ve Adana Demirspor dahil olur.

 

  

Günümüzde olduğu gibi geçmiş yıllarda da futbol, yönetici bazında  belli bir azınlığın ilgi alanındadır. Ancak oyuncu bulmak oldukça güçtür. Bu durum özellikle o yıllarda   küçük kulüpleri birleşmeye zorlar. 1954 yılında İdman Yurdu, Seyhanspor ve Torosspor birleşerek Adanaspor kurulur. Böylece Adana’da Adana Demirspor’dan sonra uzun yıllar birbirleriyle rekabet halinde olacak olan iki takım kurulmuş olur. Böylece ülkemizde İstanbul ve İzmir’den sonra Anadolu’da ilk derbi heyecanı Adana’da yaşanmaya başlar. 

 

 

Adana Demirspor ile Adanaspor arasındaki ilk maç 18.11.1956 tarihinde Adana 5 Ocak stadında oynanır. Adana’nın bu tarihi ilk derbisinde Adana Demirspor, Adanaspor’u tarihi bir farkla 7-0 yenerek hezimete uğratır. Böylece Türkiye’nin iki köklü takımı Adana Demirspor ve Adanaspor  arasındaki rekabet ilk maçtan itibaren başlar. Bu rekabet  60 yıldır kimi zaman dostlukla kimi zaman da karşılıklı sertliklerle devam eder. 

 

Adanaspor ve Adana Demirspor arasındaki rekabet kuruluş aşamalarındaki sosyokültürel ve ekonomik gerekçelerede dayandırılabilir. Adanaspor, 1960'lı yıllarda Adana Demirspor'un kentte gittikçe büyüyen bir prestij unsuru ve buna bağlı bir rant kapısı olmaya başlaması ile birlikte, pastadan yeterli payı alamadığına inanan ve bunu da Adana Demirspor'un kentteki tek futbol takımı olması gibi  dayatmasına karşılık, çoğunlukla esnaf ve küçük işletme sahipleri tarafından kurulmuştur. Sınıfsal açıdan bakıldığında Adana Demirspor'un kökenleri  demiryolu çalışanlarına yani işçilere dayanır, ancak zamanla yörenin en önemli kulübü haline gelmesiyle birlikte, büyük toprak sahiplerinin de içinde yer almak istediği bir oluşum haline gelir. Böylece, alt ve üst sınıfların bir karışımı ile camianın yapısı şekillenir. Adanaspor ise daha orta sınıf bir tabana dayanır. Adana Demirspor 1950-70 arası önemli başarılar elde ederek yıldızını parlatırken, popüler olmanın getirdiği dejenerasyona da maruz kalır. Arkadan gelen Adanaspor ise bu durumu lehine çevirip, kolej takımı havası ile 1970 ve 80’lere damgasını vurur. Kenti Avrupa’da temsil eder.

 

 

1990’lar ve 2000’lerle birlikte Adanaspor'un şirket halini alması, rekabeti yeni bir boyuta sokarak sınıfsal zemin daha net ayrılmaya başlar. Özellikle 1990’lı yıllarda Uzan’ların şampiyonluk vaadiyle Adanaspor’u satın alması, Adanaspor A.Ş’inin şirket takımı olarak anılmasına ve üç yıl içinde takımın amatör kümeye düşmesi taraftarlarının küsmesine ve azalmasına yol açar. Adanaspor’un bir hatası da arkalarına şehrin taraftar gücünü almaları yerine zenginleri veya güçlü isimleri almak istemeleri olmuştur. Adana Demirspor ise bu süreçte halkın, alt tabakanın takımı olarak Adanaspor A.Ş’nin zenginlerin takımı görüntüsüne sahip olması nedeniyle taraftar gücünü daha da arttırır. Adanaspor’un maddi imkanları Uzan ailesi sayesinde iyi olduktan sonra 5 Ocak stadyumunun kullanım hakkına sahip olduklarını iddia edip oynanacak maçlar için Adana Demirspor’dan kira parası istemeleri aradaki ipleri Adana Demirspor lehine daha da koparır. 

 

 

Adanaspor'un şirket olması, yerel siyasetin ve çekişmelerin tekrar Adana Demirspor'a odaklanmasına neden olur. Adana'da, Adana Demirspor için daha fazla para harcanmaya başlar. Ancak 2000’li yıllarda Adana Demirspor içinde ekonomik açıdan tehlike çanları çalmaya başlar. Taraftar kültürü açısından ise durum daha nettir: Adana Demirspor'un yıllardır tek bir tribün grubu olarak kalmayı başarması, grubun muhalif bir damara sahip olması, kulübün kapanma sürecinde yaptıkları eylemlerle kötü gün dostu olduklarını ortaya koymaları ile yurt çapında dikkat çeken bir oluşum halini alır. Adanaspor tribünleri ise yıllarca bölünmüş olmanın dezavantajını çekerek, son yıllarda başarılarının artması ile birlikte yeniden bir araya gelme çabalarını ortaya koyarlar. 

 

 

 

Türkiye Kupası’nda 3, Süper Lig’de 26, PTT 1.Lig’de 4, 2. Lig’de 18 kez olmak üzere 51 resmi maçta karşılaştılar. Bu maçlarda Adanaspor 19, Adana Demirspor 12 kez galip gelir. 20 maç ise berabere biter. Son  oynanan 52. derbiyi ise yine Turuncu-beyazlılar kazandı. 

 

İki takım arasında ligde oynanan 49 maçta Adanaspor 18, Demirspor 11 galibiyet alırken, 20 karşılaşma berabere bitti. Türkiye Kupası’ndaki üç maçın ikisini Adanaspor, birini Demirspor kazandı. TSYD Kupası’nda ise Demirspor’un üstünlüğü var. Basın kupasını Adana Demirspor 11, Adanaspor ise 8 kez kazandı. Adana Demirspor en farklı galibiyetini ilk maçta 7-0 ile alırken Adanaspor ise en farklı galibiyetini 3¬0 ile 1988¬89 yılında aldı.