27 Mart 2016 Pazar günkü DOĞA gezimizin ikinci durağı KARAİSALI ilçemizin 19 km dışındaki VARDA KÖPRÜSÜ idi. Tüm dünyada Tarih, Fotoğraf ve Mimari anlamda haklı bir üne sahip böylesi MUHTEŞEM bir yere gitmemek için ne bahaneler uydurmuşum bugüne değin. 55 dakikada gidebileceğim bu güzel yerin fotoğrafını ilk kez çekiyor olmanın mahcubiyetini ve aptallığını anlatamam. Burnumuzun dibindeki böylesi güzel, anlamlı ve ilginç yerleri bırakıp nerelere gidiyoruz be kardeşim !..

 

Fotoğraf:1 – Varda (Alman Köprüsü)

 

Öncesinde gezdiğimiz Kapıkaya Kanyonu’ndan sonra kıvrıla kıvrıla tırmanmaya başladık ve nihayet Tarihi anlamı ve değeri ayrı bir öneme sahip Hacıkırı tren istasyonundan 500 metre sonrasında; Vahşi güzellikteki Toroslara bir gerdanlık gibi yerleştirilmiş VARDA ya da halkın hala kullandığı adıyla Alman köprüsü bir anıt gibi karşımızdaydı işte. 600 metre rakımlı bir tepenin solunda uçsuz bucaksız görünümü ve tüm bereketiyle Çukurova, sağında ise dolambaçlı yolları aşabilmek için tamamen insan azmi ve gücüyle yapılmış tüneller ve etkileyici-çarpıcı görüntüsüyle VARDA köprüsü. 

 

Fotoğraf-2 : Köprü yapımı sırasında açılan tüneller

 

Pazar günü olması nedeniyle (kapalı, bulutlu havaya rağmen) sevgili halkım piknik alanına çevirmiş etrafı. Bunca uyarı yazılarına ve hiçbir koruyucu önlem olmamasına karşın; köprünün üzerinde onlarca insan 99 metre yükseklikte geziyor ve fotoğraf çekiliyor, sosyal medyada-sanal dünyada paylaşmak için. 600 rakımlı noktada tepenin hemen yanında birkaç yörük çadırı – büfe açılmış elbette. Odun ateşinde sacda pişirilmiş gözleme ve çaylar satılıyor bir yandan. Bir tane de olsa genel ihtiyacı giderecek bir tuvalet de açılmış özel idare tarafından. Aracınızı park edebileceğiniz oldukça geniş bir alan var. Ama rahat rahat fotoğraf çekmek ve her alanı iyice irdeleyerek ve özümseyerek dolaşmak istiyorsanız kesinlikle hafta arasında gidilmeli, hafta sonu gitmek zorundaysanız da bu işi sabah 07:00 – 09:00 arasında yapmakta fayda var diye öneriyorum.

 

Fotoğraf-3 : 110 yıllık tüneller ve Varda köprüsü halen sapasağlam kullanılıyor.

 

Fotoğraf – 4: Hacıkırı tren İstasyonundan ve Varda Köprüsünden her gün en az 6 kez tren geçiyor

 

Peki bunca güzel ve görkemli VARDA köprüsünün tarihçesi ve öyküsü neydi?... 110 yıl önce yapılmış böylesi bir devasa köprü ne için yapılmıştı acaba?. Köprü’nün hemen yanındaki tabelada Türkçe ve İngilizce olarak kısa bir tarihçe var elbette ama bize daha fazlası gerek değil mi? 54 yıldır gezip – görmeyi ihmal ettiğim bu yeri en ince ayrıntısına değin bilmek, öğrenmek istiyordum doğal olarak.

 

200 metre uzunluğu ve tam 99 metre yüksekliğiyle bir anıt gibi yükselen ‘’Varda Köprüsü’’ tarihi ve coğrafi bir eser olmasının yanı sıra aynı zamanda da bir mühendislik harikasıdır.

Bağdat Demir yolu projesi Osmanlı topraklarını bir baştan bir başa kat edecek büyük bir projeydi. Varda (Alman) köprüsü bu projenin en zorlu, önemli ve görkemli ayağını oluşturuyordu. Berlin-Bağdat-Hicaz Demir yolu, tarihteki ipek yolunun yerini alması amacıyla, Batı ile Doğu’nun önemli köprüsü olarak 1900’lü yılların başında Almanlar tarafından yapıldı.

1888 yılında II. Abdülhamit ile Alman İmparatoru Kaiser Willheim tarafından imzalanan sözleşmeyle; Haydarpaşa'dan Bağdat-Halep-Şam'a kadar demiryolu ağı kurulması öngörüldü. Bu projeyle, Osmanlı'nın asker, eşya ve yolcu taşıması, Almanların da ihtiyaç duyduğu petrol kaynaklarına ulaşması planlandı. Haydarpaşa'dan Eskişehir, Konya, Ereğli, Pozantı, Adana güzergâhını izleyen Bağdat Tren Hattı'nın en önemli ve zor geçiş noktası olan Belemedik bölgesinde, 1905 yılında Almanlar tarafından 12 kilometre uzunluğunda, 22 tünel açıldı.

Projenin yapımı süresince Belemedik tren istasyonunda o yıllarda binlerce Alman ve Türk görev yaptı. Bölgede çalışmalarını sürdüren Almanlar adeta bir kasaba oluşturdular; hastane, kilise, okul, sinema ve hatta cami inşa ettiler. Bağdat Tren Hattı'nın bu zorlu aşamasını yıllar süren çalışma sonucu başarıyla tamamlayan Almanlar, Belemedik' teki yüksek bir kesimde bulunan 3 bin 700 metrekarelik alanda mezarlık oluşturarak, buraya hayatını kaybeden vatandaşlarını defnettiler. Bu çalışmalar kapsamında keskin bir vadinin iki ucunu birbirine bağlayarak ulaşımı daha risksiz ve kolay hale getirmek için 200 metre uzunluk ve 99 metre yüksekliğiyle abidevi bir görünüme sahip (bugün Alman Köprüsü diye bilinen) Varda Köprüsü de inşa edilmiş oldu. Alman Köprüsü civarında bugün araç ulaşımı için kullanılan arka arkaya iki tünel ve bugün kullanılmayan köprü ayakları bulunur. Varda Köprüsü'nün inşasından önce geçiş için kullanılan ancak "U" şeklindeki formu nedeniyle bir trenin geçişinde yüksek risk oluşturan bu eski yol, vadinin direkt olarak geçilmesine olanak sağlayan Alman Köprüsü'nün inşaatı tamamlandıktan sonra kullanımdan kaldırılmıştır.

 

Fotoğraf – 5: Varda Köprüsünden önce kullanılan köprü ve viyadük

 

Fotoğraf – 6: Eski köprüden bugüne kalan ayaklar

 

Alman köprüsü; kargir köprü türünden. Dört ana ayak üzerinde kurulu, 200 metre uzunluğunda olan köprünün, orta ayak yüksekliği 99 metre. Köprünün ayakları çelik mesnet türünde olup, dış kaplaması taş örme tekniği ile yapılmış. Alman köprüsünün yapımına 1907 yılında başlanmış ve demir yolu köprüsü inşaatı 1912 yılında bitirilmiş. Köprü ayaklarında bakımlarının yapılabilmesi için dört ayağın içerisinde ayrı ayrı bakım merdivenleri mevcut. Yapımı 5 yıl süren tarihi köprünün inşaatı sırasında yöredeki köylüler işçi olarak çalışmış. Tamamen insan gücü ve birikimine dayalı bu yapım sırasında onlarca Türk işçi ve biri  mühendis olmak üzere 11 Alman ölmüştür. 

Bir sabah aileniz ve dostlarınızla birlikte binin arabanıza ve gidin Hacıkırı tren istasyonu ve VARDA köprüsüne. Odun ateşinde isli çaydanlıklarda demlenmiş bir bardak çay ve yörük sıkması eşliğinde doya doya seyredin, bizim Alman köprümüzü… 110 yıl önceki öyküleri bakın nasıl anlatıyor Palamut meşesinin dalları ve zakkum çiçekleri…..

 

Fotoğraf – 7 : Onlarca Can’a mal olan bu muhteşem yapı daha yıllarca İnsanlığa hizmet edecek

 

(Fotoğraflar : Metin Bahçivan)