Milyonlarca yıl önce, gök boşluğunda sıcak bir gaz bulutu belirir. Bu bulut, uzun bir gelişme sonunda dünyamız olacaktır. Biz insanlar, işte acı ve tatlı bütün serüvenlerimizi onun üstünde yaşadık ve yaşayacağız. İnsanoğlunun öyküsü işte bu güneşin parlak ışıkları altında çevrelenen bu bulutla başlar. Sıcaklık, bulutumuzdaki hidrojen ve oksijeni birleştirip  göğe uçurarak yaşamamız için gerekli olan suyu sağlamıştır. Ancak kalın bir tabaka halinde dünyamızı saran bulut,  güneş ışınlarının dünyamıza ulaşmasına engel olur. Dünyamız karanlıktır ve bundan ötürü de soğuması da hızlanmıştır. Bu soğumanın milyonlarca yıl sürmüş olma ihtimali yüksektir. Isı kaynama derecesinin altına düştüğü zaman, dünyamızı çevreleyen bulut sağanak yağmurlar halinde boşalır. Böylece dünyadaki boşluklar su ile dolmaya başlayarak okyanuslar oluşmaya başlar. Oysa canlılığın oluşması için tuzlu sular gerekir. Tuz, okyanuslara uzun jeolojik çağlar boyunca kara parçalarından taşınır. Canlılığın gerçekleşmesi işte bu okyanusların tuzlu sularında gerçekleşir. Okyanuslarda erimiş olarak bulunan hidrokarbonlar birbiriyle birleşerek canlılığın özdeği olan  proteinleri oluşturur. 

 

Yaşamak devinimlilik demek. Taşıyla, toprağıyla, göğüyle, yıldızıyla tüm evren yaşamakta. Biz bitkilerle hayvanları canlı, bunların dışındakileri cansız olarak tanımlamışız. Canlı organizmanın en gelişmişi olan insandaysa düşünme ve bilgi edinme süreci çok özelleşmiş sinirler aracılığıyla başlamıştır. 

 

Descartes’in ünlü  “DÜŞÜNÜYORUM ÖYLEYSE VARIM”  sözü belki de insanı diğer canlılardan en belirgin özelliktir. Peki insanoğlu milyonlarca yıl süren bu düşünme sürecine nasıl ulaşmıştır. İnsan, nasıl insan olmuştur? Evrende insanlaşma süreci nasıl başlamıştır? Ve bugünlere yani insansızlaşma veya insanlıktan çıkma sürecine nasıl evrilmişiz veya gelmişizdir. 

 

Hepimizin aklına gelen ilk soru, insanın nerede ve ne zaman ortaya çıktığıdır. Milyonlarca yıl süren bu dramatik serüvenin altında yatan bu sürecin bugün için anlaşılmasını sağlayan evrim yasasıdır. Bu yasa Darwin’e göre doğal ayıklama ve ya da doğal seçmedir. Yaşam süresince yaşamayı başaranların ve ayakta kalanların özellikleri daha da gelişerek kalıtımsal olarak gelecek kuşaklara geçmektedir. Bu geçiş aynı zamanda gelişmeyi de beraberinde getirmektedir.

 

Darwin’e göre böylesine bir evrim sonunda hayvandan insana geçişte son halka maymundur. İnsan, çok gelişmiş bir maymun türünün uygun koşullar altında evrimi sonunda meydana gelmiştir. Gerçekte insanla hayvan arasında  sanıldığı kadar büyük bir uçurum yoktur. Hayvanın insana oranı, tomurcuğun çiçeğe oranıdır. Moleküler genetiğin bizi götürdüğü yer hoşumuza gitmese de bizi şempanze ile burun buruna getirmektedir. Protein benzerliğimiz %99’dur. Yanılgı belki şuydu. Bir tür başka bir türü doğuramaz. Bir türden ancak alt türler ortaya çıkar. Bu alt türlerde zaman akışı içinde başarılı olanlar yani güçlüler soylarını devam ettirirler veya yok olurlar. Darwin’in “İnsan maymundan türemiştir.” sözündeki yanlışlık belki de şuradadır. Aslında goril, şempanze, maymun dediğimiz “iri primat”  takımının içinde insan da vardır. 

 

İnsan varlığı, dik yürüme ve bunun ardından beynin büyümesi ve zekanın ortaya çıkmasıyla başlar. Dik yürüme, insanın ellerini serbest kılmıştır. Ayaklık etmekten kurtulan eller boş kalınca, zekanın güdümüyle, aletleri işlemeye ve kullanmaya başlamıştır. Hayvanın çevresine bağımlı olması ellerini kullanma özgürlüğünü kısıtlamıştır. Doğaya karşı organları özelleşmeyen insan çevresine karşı özgürdür. İnsanlaşma sürecinin temel noktası burada başlamaktadır. Çevresine bağımlı hayvana karşılık, el ve akıl birlikteliğini kullanarak çevresine karşı özgür olan insan, insanlaşma sürecini başlatmıştır. Bu aşamada insan özgürlüğünü henüz dili gelişmediği için beyin-el diyalektiğine borçludur. 

 

Bilimsel bulgular, insanı insan edenin emek (iş) olduğunu tanıtlıyor. İnsan, alet yapan bir hayvandır. Elin gelişmesi, insanoğlunun başkalaşımında atılmış en önemli adımdır. Kant’ında dediği gibi, el, dışarıya doğru uzamış bir beyindir. Darwin’e göre atalarımız dik durmayı ve yürümeyi bir zorunluluk olarak ele almışlarsa, bunun nedeni, ellerin başka türlü işler yapmış olmak için kullanılmasındandır.  Darwin’e göre elin  özgür kalması maymundan insana geçişin en önemli özelliğidir. Bugün elin kas, bağ ve kemik dokusunun gelişmesi sonucudur ki Leonardo Vinci ve Rafael  tablolarını, Michelangelo heykellerini, Paganini müziğini, Gazi Yaşargil yeni cerrahi tekniklerini geliştirmiş ve ameliyatlarını yapacak mükemmelliğe ulaşmıştır.  Ama bu gelişimde en önemli organ el olmasına karşılık  tek başına yeterli değildir. Bir diğer önemli organ olan göz, ellerin görevini üstüne almış, ellerin yükünü azaltmıştır. Görevi azalan el kendini bilgi işleminden kurtararak daha çok eylemde bulunmuştur.  Böylece insan doğada o güne kadar bilinmeyenleri keşfetmeye başlamıştır. Elin gelişmesi, insan yapısının bütün bölümlerini doğrudan doğruya etkilemiştir. Elin işi, işin eli geliştirmesi sonucu işbirliği ve bunun sonucunda toplumsallık doğmuştur. Toplumsallığın gelişmesi insanların birbirleriyle anlaşmalarını sağlayan dilin oluşmasını zorunlu kılmıştır. Önce iş, arkasından dilin gelişmesi insan beyninin gelişmesini arttırmıştır. Sözcüklerin gücü insanı toplumsallaştırmıştır. Maymun çocuğuna hiçbir bilgi vermeden ölür. İnsan çocuğuna yirmi milyon yıllık bir bilgi bırakır. Dil, insangillere, kendisini diğer canlılardan üstün kılan en önemli özelliktir. Dilin kullanılmaya başlanması ile birlikte bu sefer dil-düşünce diyalektiği gelişmiştir. İnsan dil ve düşüncesi zaman ve mekan kavramını oluşturmuştur.  Bu başarı, dil-düşünce gücüyle yani insanca bir başarıdır. Toplumsal yaşam insan bilincinin oluşmaya başladığının bir göstergesidir. Çünkü insan, bütün insanlığın gelişmesinin bir ürünüdür. 

 

 

İnsanlaşma sürecinin bir diğer gelişimi ise içgüdüleri ile hareket eden insanın, beynin gelişimiyle beraber içgüdülerinin azalmasıdır. İçgüdü bir düşünce işi değil, bir beden yapısı işidir. İçgüdüler öğrenilmezler ve deneme yoluyla kazanılmazlar. İçgüdü öğrenildiği oranda azalmaktadır. Bu açıdan bakıldığında insan denen varlıkta içgüdü bulunmaması gerekmektedir. Çünkü  insan bir olay karşısında içgüdüsel olarak davranmaz. İçgüdü belli bir olay karşısında belli bir davranış şeklidir. Düşmanın gören hayvan ya bağırır, ya kaçırtır veya saldırır.  İnsanın o anki davranışı, sosyal, etnik ve entelektüel koşullarına bağlıdır. İnsanda içgüdüler değil içgüdülerin kalıntıları olan içtepiler vardır.  İnsan, içgüdülerinin eksikliğini zekasıyla, organlarının yetersizliğini de zekasının üretimi olan teknikle gidermiştir. İnsan, artık kendini daha çok eyleme iten ele, dile ve akla götürmektedir. Sonuç olarak insanlaşma el-dil-akıl  diyalektiği ile başlamıştır. Bu ise tümüyle insanlaşma işidir.

 

Sevgili okuyucular,

 

Tüm bunları size neden anlattım. İnsanlığın evrimi milyonlarca yıldır devam etmekte. Dün meslektaşımız Ersin Arslan’a yapılan kıyım öncesi ve sonrasıyla, bugün ÖZGECAN’a hunharca, vahşice saldırı  yukarıda bahsettiğim insanlığın oluşum sürecinin hiç birine uymamaktadır. İnsanlık artık geriye doğru giden bir sürece yönelmeye başlamıştır.  

 

Bugün geldiğimiz noktada artık el-akıl-dil diyalektiği ortadan kalkmıştır. Beynimizin uzantısı olan eller artık saldırı amacıyla kullanılmaktadır. Dün Dr. Ersin Arslan’ı öldüren eller bugün ÖZGECAN  gibi bir çok kadınımızı öldürmüş, çocuklarımıza tecavüz etmiş, yine bir çok gencimize işkence etmiş ve öldürmüştür. Oysa ki elimizi kullanmamız insanlaşmamızın ilk adımıydı. Bugün ise insansızlaşmamızın göstergesidir. Akıl ise devre dışı kalmış, akıl tutulması olmuştur. İnsanlar artık akıllarını kullanmayarak iç güdüleriyle hareket etmektedirler. Artık alet tutan ellerimiz yok, ellerimiz sadece bıçak, sopa veya silah tutuyor, artık aklımız yok, çünkü hiçbir şeyi düşünmüyoruz veya düşündürtmüyorlar. Ama dilimiz  var, hem öyle az buz da değil, konuşa konuşa hipertrofiye uğramış bir dil. Şiddetin, savaşın çığırtkanlığını yapan bir dil bu. Ulusal ya da uluslararası sorunlarını dayatma, şiddet ve güç kullanma gibi faşizan yollarla çözmeye çalışan bir devlet giderek bir şiddet devletine dönüşmüştür. Şiddet şiddeti doğurmuştur. Bugünkü geldiğimiz nokta budur. Şiddet ülkenin her alanına yayılmış durumdadır. Çünkü iktidarın dili aynı zamanda şiddetin dili olmuştur. Bu dil hasta ve yakınlarını hekimlere ve sağlık çalışanlarına, öğrenci ve velileri öğretmenlere,  vatandaşı sanatçılara karşı kışkırtan, kendi ülkesindeki şiddet yetmiyormuş komşu ülke halkına da aynı dili kullandığı  kışkırtıcı bir dildir. Bu dil erkek egemen toplum yapısını zorla kadına şiddet uygulayarak yapan bir dildir. Bu dil şiddet ve savaşın dilidir.  Oysa ki biz barışın, kardeşliğin ve özgürlüğün dilini kullanmalıydık. 

 

Son olarak milyonlarca yılın beklentisi sonucunda  ne dünyamız  böyle bir dünya,  ne ülkemiz böyle bir ülke, ne elimiz silah tutan bir el, ne beyinsiz bir aklımız, nede insanlığımız  böyle bir insanlık olmalıydı. Şu an insanlık adına, hekimlik adına, ÖZGECAN’ın   adına,  tam bir hüsranı, yıkımı, ötekileştirmeyi, nefreti, ahlaksızlığı, vicdansızlığı ve acıyı  yaşıyoruz. 

 

Orhan Hançerlioğlu. Düşünce Tarihi. Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999